PROFILAKTYKA ONKOLOGICZNA W STOMATOLOGII



Rak jamy ustnej zajmuje szóste miejsce na świecie wśród nowotworów pod względem częstości występowania. W 90% są to nowotwory złośliwe płaskonabłonkowe, z czego 40% umiejscowionych jest na języku, 25% na dnie jamy ustnej, 5-10% na błonie śluzowej policzków, a pozostałe w przyzębiu i obszarach ustnych gardła. 

 
GŁÓWNE CZYNNIKI RYZYKA ZACHOROWAŃ NA RAKA JAMY USTNEJ
1. Palenie lub żucie tytoniu – zwiększa ryzyko zachorowania o 2-4 razy, przy czym rośnie ono wraz z liczbą wypalonych papierosów w ciągu dnia oraz liczbą lat palenia. Nałóg palenia papierosów jest szkodliwy ze względu na produkty spalania tytoniu (szczególnie benzopiren) oraz wyzwalającą się podczas palenia podwyższoną temperaturę, która drażni błonę śluzową jamy ustnej. 

2. Alkohol – prawdopodobieństwo wystąpienia raka jamy ustnej wzrasta proporcjonalnie do ilości spożywanego alkoholu, zwłaszcza wysokoprocentowego. 

3. Zarówno palenie, jak i spożywanie alkoholu – gdy oba te czynniki działają jednocześnie, ryzyko zachorowania jest aż piętnastokrotnie większe.

4. Stałe podrażnianie mechaniczne – powodowane na przykład poprzez niedopasowane lub wadliwe protezy, nieprawidłowe wypełnienia, nawykowe zagryzanie warg czy błony śluzowej policzka, przewlekłe stany zapalne.

5.Czynniki genetyczne – uszkodzenia genomu są jednym z najważniejszych czynników rozwoju nowotworu. 

6. Zakażenia wirusowe oraz grzybicze – zaobserwowano między innymi związek pomiędzy nowotworami jamy ustnej a zakażeniem wirusem HPV. Ryzyko rozwoju nowotworu wzrasta u osób, które miały dużą liczbę partnerów seksualnych lub wcześnie podęły współżycie seksualne. Zachorowania dotyczą głównie migdałków i podstawy języka. Zaobserwowano również zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwór jamy ustnej w młodości u osób, które w wieku dziecięcym cierpiały na przewlekłą kandydozę

7. Czynniki immunologiczne i chemiczne związane z pracą zawodową.

8. Niedobory pokarmowe – przewlekły niedobór żelaza i witamin.

9. Niedostateczna higiena – należy tutaj wymienić zbyt rzadkie kontrole stomatologiczne, znaczne braki zębowe i krwawienie dziąseł. Utrata od 6 do 15 zębów powoduje dwukrotny wzrost ryzyka wystąpienia raka płaskonabłonkowego  jamy ustnej. 

                                                                                                                                                                                          

ZMIANY PREKURSOROWE, Z KTÓRYCH MOŻE ROZWINĄĆ SIĘ RAK PŁASKONABŁONKOWY INWAZYJNY
 

Zmiany przedrakowe (leukoplakia, erytroplakia, leukoplakia kiłowa,  keratosis sublingualis) – to zmiany stwierdzone klinicznie lub histopatologicznie, w których inwazyjny rak jamy ustnej występuje ze zwiększoną częstością. 

 

Stany przedrakowe (lichen planus, przewlekły niedobór żelaza, lupus erythematosus discoides, xeroderma pigmentosum) – to uogólnione lub ogólnoustrojowe choroby dotyczące również błony śluzowej jamy ustnej, w których inwazyjny rak jamy ustnej występuje statycznie częściej, ale w miejscach nieprzewidywalnych. 

LEUKOPLAKIA (rogowacenie białe) – charakteryzuje się białymi plamami lub smugami na błonie śluzowej. Do jej najczęstszych przyczyn zalicza się palenie i żucie tytoniu, alkoholizm i przewlekłe miejscowe drażnienie. 
 
Leukoplakia
 

 

ERYTROPLAKIA (rogowacenie czerwone) – określa obecność czerwonych, łatwo ulegających uszkodzeniom, krwawiących ognisk błony śluzowej.
 
 
Nowotwory jamy ustnej:
– przez dłuższy czas mogą nie dawać wyraźnych, a nawet żadnych objawów,
– szerzą się miejscowo,
– naciekają na podłoże,
– dają dość wcześnie przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych. 

Ze względu na to, że pacjenci lekceważą zmiany pojawiające się w jamie ustnej, które nie powodują dolegliwości bólowych, zmiany nowotworowe są często wykrywane zupełnie przypadkiem podczas wizyty stomatologicznej lub gdy choroba jest już w tak zaawansowanym stadium, że daje wyraźne dolegliwości.  

Według Światowej Organizacji Zdrowia stosowanie odpowiedniej profilaktyki zapobiega występowaniu nowotworów w około 70%.

                                                                                                                                                                                          

NA CO POWINNA ZWRÓCIĆ UWAGĘ HIGIENISTKA PODCZAS PRACY Z PACJENTEM?
– wykwity na błonie śluzowej jamy ustnej,
– niegojące się rany po usuniętych zębach,
– zgrubienia tkanek,
– guzki,
– niegojące się owrzodzenia,
– niefizjologiczne krwawienia z otworów naturalnych,
– rozchwianie zębów bez przyczyn stomatologicznych,
– występowanie tarczki na wardze,
– zgłoszone przez pacjenta bóle,
– chrypkę,
– zaburzenia połykania,
– trudności w użytkowaniu protezy.
                                                                                                                                                                                           

PROFILAKTYKA ONKOLOGICZNA POWINNA OBEJMOWAĆ:

– stosowanie środków ochrony osobistej w zakładach pracy, zwłaszcza wśród pracowników narażonych na działanie różnych pyłów, gazów, par związków chemicznych, wysokich temperatur,
– dokładne badania profilaktyczne przynajmniej dwa razy w roku, 
– sanację (uzdrowienie) jamy ustnej: usunięcie drażniących czynników, złogów nazębnych, pozostałych korzeni, wyleczenie zębów próchnicowych,  wypolerowanie wypełnień lub uzupełnień protetycznych,

– walkę z nałogami, zwłaszcza z paleniem tytoniu i piciem alkoholu.

 

 
 
 
Pisząc ten post korzystałam z:
– „Patologia znaczy słowo o chorobie” J. Stachura, W. Domagała
– „Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych” Z. Jańczuk
Źródła zdjęć:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Leukoplakia#/media/File:Leukoplakia02-04-06.jpg
http://www.mp.pl/otolaryngologia/jama-ustna/143197,zaburzenia-potencjalnie-zlosliwe-i-nowotwory-zlosliwe-blony-sluzowej-jamy-ustnej
 

WITAJ NA MOJEJ STRONIE!

Mam nadzieję, że spędzisz tutaj miło czas i zostaniesz na dłużej. Jeśli chcesz się dowiedzieć o mnie więcej oraz o tym, dlaczego powstał ten blog, kliknij w zdjęcie.